Çıraklık ve staj mağdurları, yıllardır süren sorunlarına çözüm bekliyor. Çırak ve stajyer olarak çalışmış birçok kişi, sosyal güvenlik hakları başta olmak üzere, iş hayatında karşılaştıkları zorlukların giderilmesi için yasal düzenlemelerin yapılmasını talep ediyor. Peki, bu mağduriyetler ne kadar süredir devam ediyor ve kimler bu konuda mecliste önerge vermiş durumda? Ayrıca Avrupa’daki sistem nasıl işliyor?

 

Çıraklık ve staj mağdurları, özellikle 1990’lı yıllardan bu yana çeşitli sorunlarla karşı karşıya. Bu kişiler, çalıştıkları süre boyunca sosyal güvenlik primlerinin eksik yatması veya hiç yatmaması nedeniyle emeklilik hakkı elde edemiyorlar. Ayrıca, bu sürelerin emeklilik hesabına dahil edilmemesi, uzun yıllar çalışmış olmalarına rağmen emekli olamamalarına neden oluyor. Mağduriyetlerin başlamasından bu yana geçen süre, yaklaşık 30 yıla dayanıyor.

 

Bu konuda Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) çeşitli partilerden milletvekilleri tarafından önergeler verilmiş durumda. Özellikle CHP ve İYİ Parti milletvekilleri, çıraklık ve staj sürelerinin sigortalı hizmet olarak kabul edilmesi yönünde önergeler sundular. Ancak, bu önergeler henüz yasalaşmadı ve mağduriyetler devam ediyor. Önerge veren milletvekillerinin arasında özellikle muhalefet partilerinin isimleri öne çıkıyor. Bu durum, konunun siyasi bir çözüm gerektirdiğini ve mecliste daha geniş bir konsensüs sağlanması gerektiğini gösteriyor.

Avrupa’da Çıraklık ve Staj Sistemleri

Avrupa’da çıraklık ve staj sistemleri, gençlerin mesleki beceriler kazanması ve iş gücüne daha iyi entegre olabilmesi için yapılandırılmış ve kapsamlı programlar sunar. Bu sistemler, her ülkenin eğitim ve iş piyasası ihtiyaçlarına göre farklılık gösterse de, genel olarak gençlerin iş deneyimi kazanmalarını, sosyal güvenlik haklarına sahip olmalarını ve gelecekteki kariyerlerinde başarılı olmalarını amaçlar. İşte bazı Avrupa ülkelerinde çıraklık ve staj sistemlerinin işleyişi:

Almanya

Dual Eğitim Sistemi:
– Almanya’nın dual eğitim sistemi, mesleki eğitimde dünya çapında bir model olarak kabul edilir.
– Çıraklar haftada birkaç gün meslek okullarında teorik eğitim alırken, geri kalan günlerde işletmelerde pratik eğitim görürler.
– Bu sistemde çıraklar, sosyal güvenlik kapsamında sigortalanır ve çalıştıkları süre emeklilik hesaplamasına dahil edilir.
– Çıraklık süresi genellikle 2-3 yıl arasında değişir ve başarılı olanlar mezuniyet sonrası doğrudan iş piyasasında istihdam edilirler.

Fransa

Alternans Eğitimi:
– Fransa’da çıraklık ve staj programları, alternans eğitimi adı altında yürütülür.
– Öğrenciler, eğitimlerinin bir kısmını okullarda alırken, diğer kısmını işletmelerde uygulamalı olarak tamamlarlar.
– Çıraklar ve stajyerler, sigortalı olarak çalışırlar ve bu süreler emeklilik haklarına dahil edilir.
– Çıraklık süresi genellikle 1-3 yıl arasında değişir ve programın sonunda öğrenciler mesleki sertifikalar alırlar.

İtalya

Mesleki Eğitim ve Öğretim (VET) Programları:
– İtalya’da mesleki eğitim ve öğretim (VET) programları, çıraklık ve staj imkanları sunar.
– Bu programlar, öğrencilerin hem teorik hem de pratik beceriler kazanmalarını sağlar.
– Çıraklar, sigorta kapsamındadır ve çalıştıkları süreler sosyal güvenlik sistemine dahil edilir.
– Mesleki eğitim programlarının süresi, 1-3 yıl arasında değişebilir ve mezunlar, mesleki yeterlilik belgeleri alırlar.

İsviçre

Dual Eğitim Sistemi:
– İsviçre de Almanya gibi dual eğitim sistemine sahiptir.
– Çıraklar, haftada üç gün işletmelerde pratik eğitim alırken, iki gün meslek okullarında teorik eğitim görürler.
– Çıraklar, sigorta kapsamında çalışır ve emeklilik hakları korunur.
– Eğitim süresi genellikle 3-4 yıl arasında değişir ve mezuniyet sonrası iş piyasasında yüksek istihdam oranlarına sahiptirler.

 

Sosyal Güvenlik ve İş Güvencesi:

– Avrupa’daki çıraklık ve staj sistemlerinde çıraklar ve stajyerler, sigorta kapsamındadır ve çalıştıkları süreler sosyal güvenlik haklarına dahil edilir.
– Bu durum, gençlerin mesleki eğitim sırasında da sosyal güvenlik haklarından yararlanmalarını ve emeklilik hesaplamalarına dahil edilmelerini sağlar.

Avrupa’da çıraklık ve staj programları, teorik ve pratik eğitimi bir arada sunar. Bu sistemler, gençlerin hem akademik bilgi hem de iş becerileri kazanmalarını sağlar.
– Öğrenciler, okullarda aldıkları teorik bilgileri, işletmelerde pratik olarak uygulama fırsatı bulurlar.

Yüksek İstihdam Oranları:

– Avrupa’daki çıraklık ve staj programları, mezuniyet sonrası yüksek istihdam oranlarına sahiptir. Bu sistemler, gençlerin iş piyasasında daha kolay yer bulmalarını ve kariyerlerinde başarılı olmalarını sağlar.

Çıraklık ve staj mağdurlarının sorunlarının çözülmesi, sadece bu kişilerin değil, aynı zamanda gelecekte çıraklık ve staj yapacak gençlerin de haklarının korunması açısından büyük önem taşıyor. Türkiye’de bu konuda yapılacak yasal düzenlemeler, Avrupa’daki iyi örnekler dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Mecliste verilen önergelerin yasalaşması ve mağduriyetlerin giderilmesi için daha fazla siyasi irade ve toplumsal farkındalık gerekmektedir.

“Ne olacak bu çıraklık ve staj mağdurlarının hali?” sorusuna yanıt ararken, yetkililerin bir an önce adım atması ve çözüm üretmesi gerektiği aşikar. Umarız, yıllardır süren bu mağduriyetler bir an önce son bulur ve adalet yerini bulur.